""6027 il Qədim tarixə malik AZƏRİ MİLLƏTİnin dünya dini etiqadlarına bilavasitə bünövrə rolu oynamış ALOVa sitayişin davamı kimi qəbul edilən ZOROASTRİZM qədimilik tarixi ilə bütün müasir dinlərdən yalnız tək İUDAizimdən "cavan" qəbul edilir.Zoroastrizm -- qədim yunan dilində ,,Zoroastres'' sözündən olmaqla Ahura Mazda ALLAHından alınma addır.Hər bir İnsanın hansı millətdən olması onun hansı etnik birlikdən ,qrupdan,olması deməkdir.

Hazırda AZƏRBAYCAN Milləti kimi dünyada tanınan millətimizin əslində qədim kökü AZƏRİ MİLLƏTİndən olmaqla ötən Altı min ildən artıq dövürdə millətin adı, tarixi şəraitdən,daxil olduğu imperiyaların ,dövlətlərin ,hegemon milli tərkibindən,dilindən,mədəniyyətindən və s.asılı olaraq əsaslı şəkildə hər tərəfli dəyişikliklərə məruz qalmaqla müasir etno-ginetik forma-şəkil almaqla əsasən dil,mədəni,mənəvi dəyişiklərə məruz qalsa da qədimi köklülüyünü qoruya bilmişdir. Millətimiz ötən min illiklər ərzində yaxın ya uzaq millətlərin və xalqların işğalı və istismarı altında olması ,hər bir işğalçı millətin dilinin,etiqadının,elminin təsirindən fundamental sarsıntılıqlara məruz qalsa da əsas milli dəyərlərimizi və incə dilimizi bu günümüzə qədər yaşatmışlar. Millətimizin ALOVA(ODa) olan hörməti,etiqadı demək olar ki,bütün dünya xalqlarının adətlərində işlədilsə də bu etiqadın ilk sahiblərinin AZƏRİLƏR olmasını onlar bilərəkdən untmuşlar və ya qəsdən inkar edirlər... Qədim Çində 174-cü il b.e.ə. özündə Çin xalqının adət və ənənələrini, mahnı və mintalitetlərini əks etdirən " Manılar kitabı"(Çin dilindəm"Şitszin"), əlyazmaları kitabında "Günəş Gölü"(Xəzər Dənizi) ətrafında ALOV-OD pərəstişli,atət-ənənəli insanların Azərilərin(Aşizaralar adlandırdıqları) ODa olan məhəbbətlərindən Çin xalqlarının bəhrələnməsi verilir. Çində "ŞAN" erasında mədəniyyətin, 32-92 illər b.e. yaşamış tarixyazar Qu Bannun Qədim Çin əlyazmalarında ALOV-OD paklığının köklərinin Xəzər dənizinin ətrafında yaşayan ODlu qəbilələrdən alındığı faktları yazılmışdır....Dünyada elə bir millət və ya xalq yoxdur ki, öz milli qəhramanları şərəfinə ƏBƏDİ ALOV yandırmasınlar, demək olar ki bütün millətlərin dini etiqatlarında və din məbədlərində ALOV bu və ya digər formada istifadə olunur. Ölənlərin odda yandırılaraq Alliləşdirilməsi ,onların şərəfinə OD qalanması ,ilk mənbəyini AZƏRİ millətimizin adət və ənələrindən götürür. Həm millətimizin Şadlığında həm Matəmində əsas rolu ALOV (OD)oynamışdır və bu günlərimizdə də tam qədimillik formasında olmasada öz aktuallığını saxlayır.Altı min ildir ki,millətimiz Tək YARADAN sinvolu kimi məna kəsb edən ALOVa(ODa) etiqat,stayiş edir. Bu minilliklərdə heç bir vaxt millətimiz RUHən bu etiqatdan uzaq olmamışdır. " Hovruz" bayramı kimi bizlərə məlum olan ,ancaq AZƏRİ MİLLƏTİnin ilk yaradıcısı olan OD qalamaq,ətrafına toplaşmaq,od üzərindən hoppanmamaq(ODun ətrafında ,yalnız şənlənmək , dövrə vurmaq və ''yallı'' getmək vərdişləri), kimi adət və ənənələrin Altımin il tarixi var. 2009-cu ilin Sentyabr ayından YUNESKO tərəfindən bəşəriyyətin mədəni sərvəti kimi siyahıya alınan və 2010-cu ilin fevral ayından BMT-nin 64-cü iclasından 21 martın "Beynəlxalq Novruz günü" kimi qeyd edilməsi,Novruz bayramı kimi qəbul edilən, Yazın gəlməsinin qeyd edilməsindəki ALOVla ,ODla əlaqəli hər bir adət-ənənə,(Od -Alov tonqal qalamaq,Alov ətrafına toplanma,od üstündən hoppanmamaq yalnız dövrə vurmaq və s.)AZƏRİ MİLLƏTİmizdən götürülən və bütün türkdilli xalqlar üçün qəbul edilmiş adət və ənənəyə çevrilib.AZƏRİ MİLLƏTİnin yaradıcısı olduğu ALOVa(ODa) etiqat,hörmət,sitayiş tarixi mənbbələrdə SƏHVən bizin əsirdən əvvəl VII əsirlərə aid götürülür. Amma bu anlayış qədim Çin mənbəələrində,(Çin Milli Kitabxanasında saxlanılan 2100-cü il bizim eradan əvvəl tərtib edilən ""SYA"" dinastiyası əsaslı Çin xərtələri və Çin dilində yazılan əl yazmaları ),əsasında daha qədimi köklərə bizim eradan IV MİN İL ƏVVƏL,İndiki İran dövlətində olan Ərdəbil şəhəri və ətrafında yaşayan AZƏRİ QƏBİLLƏLƏRİdən mənbə götürməsi bildirilir.Bunun sübutu kimi "Novruz"un müsəlmançılıqdan qabaq olması Müsəlmanlarda yeni il müsəlmanlar üçün Ay təqvimi(Lunnıy qodiçnıy tskl) 354 -355 gündür,və 11 gün əksik olmaqla ,Novruzda isə 365 -366 gün olmaqla Günəş təqvimi kimi (Solneçnoy kolendar) qəbul edilir. Bu isə hətda bütün tarixi mənbəələrdə 7000 illə götürülməklə bir daha AZƏRİ MİLLƏTİnin 6027 il qədimi olmasının sübutudur.Yuxarıda sadaladıqlarım az saylı sübutlar belə təsdiq edir ki,ATƏŞPƏRƏSTLİK kimi dünyanın qəbul etdikləri Zoroastrizm etiqat növü AZƏRİ MİLLƏTİnin yaratdığı və yaydığı Tək YARADANa -ALOVa(ODa) sitayiş etiqat növünün davamı kimi qəbul edilməlidir. Zoroastrizmın İnanc kitabı -- AVESTA adlanır və ilk əlyazmaları avestiya dilində yazılmışdır. Bu dilin öz spesifik əlifbası da olub və rəvayətə görə min illər əvvəllərm qədim AZƏRİ Əlifbası sayılsa da son minilliklərdə məlum səbəblərdən qədim iran əlifbası kimi tarixə salınıb.Zoroastrizizmin əsas sinvolu kimi içərisində ALOV yanan cam götürülür.Yalnış olaraq dünya tarix yazarları bu etiqatın Persiya (hal hazırda 8500 nəfərə yaxın saydadırlar) və Hidistanlılar(hal hazırda 89000 nəfər saydadırlar) olan və tarixi mənbəələrdə Qerbı,Parsı tayfalarına aid edilməsi kimi göstərilir. Lakin qədim Monqol və Çin tarixi mənbəələrdə bu insanların Hindistana Xəzər dənizinin Cənub ətraflarından köçüb gəldikləri öz təsdiqini tapmışdır.Qebrıləri oda sitayiş edənlər kimi göstərsələr də bunların ulu babaları Hindistana AZƏRİ Torpaqlarına yadellilər yüyüreşlər edib öz dini etiqatlarını yayarkən köçənlərdirlər.Qədim Yunanıstanda yaşamış ,,,İliada" əsərinin müəllifi Homer ,həm də dövrünün tanınmış tarixyazarlarından biri olmaqla müasir Xəzər dənizini "Ğünəş Ğölü" adlandırmaqla bu ərazilərdə ALOVa sitayişin yaradıcılarının yaşadıqlarından ,bu insanların özünə məxsus adət və ənənələrə sahib olmalarını qeyd edir.Müasir İran ərazisində yaşayan tarix yazar Hekatey "Torpaqnamə" yazısında da Xəzər dənizini Hirkan dənizi adlandırmaqla bu ətrafda yaşayanların ALOVa etiqadından da bəhs edir. (Vİ əsir b.ə.əvvəl)..1601-ci ildə qızılbaşların Bəyət qəbləsindən olan özünü hər yerdə AZƏRİ MİLLƏTİndənəm bildirən Orucbəy özünün ,,Persidli Don Juan" əsərində Xəzər dənizinin ətrafında dəqiq desək ĞİLAN ətrafı ərazilərdə farslara aidiyyatı olmayan ALOVa etiqat edən AZƏRİ MİLLƏTİndən olan insanların yaşadığını tam aydınlıqla verir. Qeyd edim ki, Tarixdə Əhmədidlər(VI-IV b.e.ə.) və Sasanidlər(III-VII b.e.ə) olan dövlətlərdə ''Novruz" dövlət bayramı kimi rəsmiləşdirilmişdi.Hər iki dövlətdə ALOV tonqalları HÖRMƏT rəmzi olaraq bütün dövlət tədbirlərində və yüksək səviyyəli qonaqların qarşılanma və yola salma mərasimlərində qalanardı.....Müasir Olimpiyada oyunlarının başlanğıcı Qədim Yunanıstanda Dini mədəni formatda olmaqla (Başlanğıcı 776 -cı il b.ə.əvvəldən 394 bizim əsir daxil olmaqla ) keçirildiyi və ALOVa(ODa) hörmət ,alli münasibətdən doğmaqla formalaşmışdır. Olimpdə kecirilən Belə Dini mədəni formatların sayı 293 dəfə olmaqla Olimpdə ALOV İLAHİ QÜVVƏ SAYILIRDI.Yalnız 394-cü il bizim əsirdən sonra İmperator Feodosi tərəfindən Xristiyan diniə əsalanaraq,ATƏŞPƏRƏSTLİK sinvolu olmasını əsas götürməklə qadağan edimişdir.Yalnız XVII əsirdə İnğiltərədə bir neçə dəfə ,fərqli formatlarda keçirimiş və Dini mərasim stausundan tədricən İdman yarışları statusuna çevrilsə də ,ALOVun yandırılması bu yarışların başlandığını və ALOVun söndürülməsi isə sonunu xəbər verməsi ənənələri dəyişməz saxlanılmışdır..... Müasir Olimpiya oyunları isə 1896-cı ildən İdman stauslu olmaqla bərpa edilməklə ilk oyunlar Afinada keçirilməsi isə Olimpiya yaradan ölkəyə hörmət rəmzi olmuşdur,dörd ildən bir keçirilir və Qədim Olimpiya Dini mərasimləri şərəfinə və Olimpiyada adlandırılır. Dini mərasimlik statusu ləğv edilsə də hər dəfə Olimpiyada məşəlinin alovlandırılması Olimpdə ĞÜNƏŞ və ALOV ALLAHI kimi məhşur Apolon Xramında Ğünəş şüalarından alırlar-alovlandırılır......Bu yerdə onu da yada salmaq yerinə düşər ki, Bakıda 2015 ci ildə keçirilən Avropa oyunlarının sinvolu olmuş ALOV da AZƏRİBAYCAN Dövlətimizin prezidenti İ.Əliyev tərəfindən AZƏRİ MİLLƏTİNİN və AZƏRİBAYCAN Xalqının Daima etiqat yeri olan ATƏŞGAHdan alovlandırılmışdır, 48 gün ərzində bu ALOV məşəli 60-dan çox şəhərlərimizi gəzməklə bir daha əyani sübut etdi ki,AZƏRİ MİLLƏTİ RUHƏN ,bütün vücudu ilə ALOVa bağlıdır. Bax budur AZƏRİ MİLLƏTİnin yaradcısı olduğu Tək YARADAN(ALOV) etiqatının ALTI MİN İLLİK zəfəri!........Daima hər bir millətini sevən elim adamı və ya sadə bir millət sevərlərimiz olsun belə yorulmadan ayba-ay ,ilbə-il millətimizin tarixini araşdıraraq məntiqi yanaşma əsasında milli dəyərlərimizi bərpa edərək millətimizə qaytarmalı və tarixi ədalətsizliyi aradan götürməklə ULU AZƏRİ MİLLƏTİmizin Reyal Qədim tarixini bərpa etməlidir......VAR OLSUN AZƏRİ MİLLƏİMİZ!!!"" Həsənov İbrahim("İBO")